ABD’li ilaç şirketi Pfizer tarafından yapılan açıklamada , kurucu ortağı ve CEO’su Türk olan, Alman BionTech SE firmasıyla geliştirilen deneysel koronavirüs aşısının, klinik denemelerin son aşamasında başarılı olduğu duyurulmuştu. 43 binden fazla gönüllüyle yapılan çalışmanın ara verilerinde de ”Aşının yüzde 90’dan fazla etkili olduğu görüldü” değerlendirmesi kamuoyuyla paylaşılmıştı.
Koronavirüse karşı geliştiren aşı çalışmaları kapsamında bir dönüm noktası olarak görülen aşının son verilerinin açıklanmasının birkaç ayı bulması bekleniyor. Öte yandan, aşının Amerikan Gıda ve İlaç idaresi (FDA) tarafından acil kullanım onayı alması ve ilk etapta sağlık çalışanları ile ve huzurevlerinde yaşayan insanların aşıya erişeceği öngörülüyor.
Ancak, etkin ve güvenli bir aşının bulunması ihtimali sevindirici olsa da, bilim insanları ciddi bir sıkıntıya işaret ederek endişelerini paylaştılar. Uzmanlar tarafından, aşının karmaşık ve süper soğuk depolama gereksinimlerinin, pandemiye karşı verilen küresel mücadele döneminde lojistik destek sağlama konusunda büyük bir engel oluşturacağı değerlendiriliyor.
-70 derece
Uzmanlar, virüse karşı bağışıklık sistemini harekete geçirmek için sentetik mRNA kullanan yeni bir teknolojiye dayanan aşının, en büyük handikapının eksi 70 santigrat derece (-94 F) veya daha altında saklanma zorunluluğu olduğunu söyledi.
Konuya ilişkin açıklama yapan John Hopkins Üniversitesi’nden Amesh Adalja, “Soğuk zincir, bu aşının uygulanmasının en zorlu yönlerinden biri olacak. Bu, tüm ortamlarda zorluk yaratacak çünkü büyük şehirlerdeki hastanelerde bile bu ultra düşük sıcaklıkta aşı için depolama tesisi yok” ifadelerini kullandı.
Nitekim ABD’nin en prestijli hastanelerinden biri olan Mayo Clinic de şu anda bu kapasiteye sahip olmadığını açıkladı. Mayo Clinic’te virolog ve aşı araştırmacısı olan Doktor Gregory Poland, “Eksi 70 veya eksi 80 derecede depolanması gereken bir aşıdan bahsediyoruz. Bu sadece ABD’de değil, Batı dünyasının dışında da muazzam bir lojistik sorun. Biz büyük bir tıp merkeziyiz ve böyle bir depolama kapasitemiz yok. Dünyanın diğer bir ucundaki hastanelerde durumun ne kadar yetersiz olduğunun çıkarımını bu şekilde yapabilirsiniz” dedi.
Öte yandan, Pfizer sözcüsü Kim Bencker, şirketin ABD, Almanya ve Belçika’daki dağıtım merkezlerinden aşının nasıl sevk edileceği konusunda ABD hükümeti ve eyalet yetkilileriyle yakın bir şekilde çalıştığını söyledi.
Bencker, kuru buz eklenen donmuş aşı şişelerinin 10 gün boyunca kara ve hava yoluyla taşınabileceğini, ancak buzların sürekli yenilenmesi gerektiğini ifade etti. Bencker, ayrıca aşının hastanelerde yaygın olarak kullanılan ve 2 ile -8 derece arasında soğutma sağlayan depolarda 5 gün saklanabileceğini, ancak donma noktasının üzerindeki sıcaklıklarda aşının beş günün ardıdan bozulacağını aktardı.
Proje ortağı BioNTech firmasının kurucusu ve CEO’su Uğur Şahin de Reuters’e yaptığı açıklamada, her iki şirketinde aşının saklanma koşullarını geliştirmek için çalıştığını vurguladı.
