ABD donanmasının eski bir mensubu olan Paul Whelan, 28 Aralık 2018’de Moskova’da kaldığı otel odasında üzerinde bir USB bellek ile yakalanmış, Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB) tarafından casusluk suçlamasıyla gözaltına alınmıştı.
Güvenlik görevlileri, USB’nin içinde devlet sırlarının bulunduğunu iddia ediyordu. Whelan ise ifadelerinde suçlamaları reddetmiş ve bir Rus tanıdığından aldığı USB’nin içinde tatil fotoğrafları olduğunu düşündüğünü söylemişti.
Moskova Şehir Mahkemesi’nde kapalı olarak görülen davada hakim, Whelan’ın casusluktan suçlu olduğuna ve yüksek güvenlikli cezaevinde 16 yıl hapis ile cezalandırılmasına karar verdi. Mahkeme Whelan’ı, devlete ait gizli bilgileri ele geçirmekten suçlu bulduğunu açıkladı.
Kapalı görülen duruşmayı eleştiren ABD’li diplomatlar yargı sürecinin adil ve şeffaf olmadığını ve bununla beraber karar için yeterli kanıt bulunmadığını belirttiler.
Whelan ABD, İngiltere ve Kanada’dan yardım istedi
Gazetecilere konuşan Whelan, karara itiraz edip etmeyeceği yönündeki soruya “Evet, buna hazırlanıyorum” yanıtını verdi.
ABD’nin yanı sıra Kanada, İngiltere ve İrlanda vatandaşlıkları da bulunan Whelan, ABD Başkanı Donald Trump, Kanada Başbakanı Justin Trudeau ve İngiltere Başbakanı Boris Johnson’dan konuyla ilgili tepki göstermelerini istedi.
Whelan, kararın açıklanmasından önce yine masum olduğunu ve bunun siyasi bir dava olduğunu ileri sürmüştü.
ABD’li Büyükelçi: İlişkilerimizi zorlaştırır
Konuyla ilgili gazetecilere açıklama yapan ABD’nin Rusya Büyükelçisi John Sulllivan, kararın iki ülke arasındaki ilişkilere olumlu yansımayacağını belirtti.
“İlişkilerimiz için bu bir engel mi? Elbette öyle. Ancak diyaloğumuzu durdurur mu? Elbette, hayır” diyen Sullivan, karşılıklı olarak çok çeşitli bir ilişkiye sahip olduklarını, ancak Whelan konusunun diyalog kurulan başka süreçleri zorlaştıracağını ekledi.
Sullivan, “İlişkilerimizin daha iyi hale gelmesi için çalışacağım, Paul Whelan davası da ilişkilerimizi iyileştirmek bakımından önemli” dedi.
Sullivan, Whelan’ın serbest bırakılması için çalışmaya devam edeceğini, konunun iki ülkenin yönetimleri arasındaki görüşmelerde gündeme getirileceğini de kaydetti.
Avukat: Bout veya Yaroşenko ile takası konuşuluyor
Whelan’ın avukatı Vladimir Jerebenkov, müvekkilinin affını talep etmeye sıcak baktığını belirtti. Jerebenkov, takas ve af talebi de dahil olmak üzere her türlü kararın, hükmün yürürlüğe girmesinin ardından alınabileceğini vurguladı.
Jerebenkov ayrıca Rusya Dış İstihbarat Servisi’nin (SVR), Whelan’ın ABD’de hapis yatan Rus işadamı Viktor Bout veya Rus pilot Konstantin Yaroşenko ile takası olasılığını düşündüğünü belirtti.
Jerebenkov, “SVR, Whelan’ın Bout veya Yaroşenko ile takas edilebileceği yönünde konuşmalar yürütüyor. Bu yönde konuşmalar aralık ayından beri mevcut” dedi.
Ryabkov: Biz birçok kez ülkelerimizde cezasını çekmekte olan vatandaşların takasını teklif etmiştik
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov da Whelan’ın takas edilip edilemeyeceği yönündeki soruya karşılık Moskova’nın Washington’a halihazırda cezasını çekmekte olan mahkumların takasını birçok kez teklif ettiğini ifade etti.
Ryabkov, “Genel anlamda takas konusunda, konsept ve bizim yaklaşımımız doğrultusunda, birçok kez, Rusya’da cezasını çeken ABD vatandaşlarının hangilerinin takas edilebileceğine ilişkin seçenekler sunduk. İlerisinin nasıl olacağına dair fikir yürütmek için bir dayanağım yok. Ancak daha önceki tavrımıza bağlı kalıyoruz, bu seçenekler ABD’ye birçok kez teklif edilmişti” dedi.
Tutukluluk süresi cezasına sayıldı
Mahkeme, Whelan’ın tutuklu kaldığı 28 Aralık 2018’den beri geçen süreyi de cezasından saydı. Bu nedenle hüküm yürürlüğe girerse Whelan hapishanede 14.5 yıldan az bir süre kalacak.
Rusya Federal Güvenlik Servisi, ABD vatandaşı Paul Whelan’ı 2018’de Moskova’da gerçekleştirdiği casusluk faaliyeti sırasında yakalayıp gözaltına aldıktan sonra Whelan’ın aynı zamanda Kanada, İngiltere ve İrlanda vatandaşı olduğunu tespit etmişti. Mahkemeye daha sonra ulaşan bilgilere göre Whelan’ın, 2007 yılından beri düzenli olarak Rusya’yı ziyaret ettiği tespit edilmişti.
Savcılar Whelan’ın yüksek güvenlikli bir cezaevinde 18 yıl hapsini istemişti.
Kremlin: Whelan’ı siyasi mahkum olarak görmek mümkün değil
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Whelan’ın siyasi mahkum olarak görülmesinin mümkün olmadığını belirtti ve “Mahkeme kararıyla suçlu bulundu ve kararda her şey açıklanıyor. Hakkındaki suçlamalar mahkemede kanıtlandı ve kabul edildi” dedi.
Peskov, Whelan’ın akıbetinin yanı sıra takas ihtimaliyle ilgili soruları ise yanıtlamadı.
Paul Whelan kimdir?
ABD vatandaşlığının yanı sıra Paul Whelan’ın İngiltere, Kanada ve İrlanda vatandaşlıkları da bulunuyor.
50 yaşındaki Whelan, Kanada doğumlu ancak annesi ve babası İngiliz vatandaşıydı.
Whelan çocuk yaşta ABD’ye taşındı.
Askeri belgeler, Whelan’ın 1994’te ABD donanmasına girdiğini gösteriyor. Whelan orduya girmeden önce de yaklaşık altı yıl Michigan’da polis memuru olarak çalıştı.
2004’te ve 2006’da orduda görevli molarak Irak’a gitti. İlk Rusya ziyaretini de 2007 yılında, ABD donanması mensubuyken yaptı. Daha sonra Rusya’ya birçok defa ziyarette bulundu.
