İsrail Tarihi Eserler Dairesi’nin güvenlik gerekçesiyle tam yerini açıklamadığı kazıda bulunan paraların çoğu bölgenin Abbasi halifeliğinin (750-1258) parçası olduğu döneme ait.
Tarihte, Erken İslami dönem olarak adlandırılan zaman dilimine denk gelen altınların toplam ağırlığı 845 gram olarak tespit edildi. Uzmanlara göre altınlar gömüldükleri dönemde büyük bir servet ediyordu ve halifeliğe bağlı şehirlerden birinde lüks bir ev almak için fazlasıyla yeterliydi.
Ama paraların kime ait olduğu ve neden bugüne kadar gömüldükleri yerden çıkarılamadıkları gizemini koruyor.
‘Bir gün önce gömülmüş gibi’
Kazıyı yöneten İsrail Tarihi Eserler Dairesi’nden Liat Nadav-Ziv ve Elie Haddad yazılı açıklamalarında “Bu hazineyi 1100 yıl önce oraya gömen kişinin onu geri çıkarmayı amaçlıyor olması gerekiyor. Hatta yerinden kıpırdamaması için çömleği çivilemiş” diyor ve sürdürüyor:
“Altın para, hele de bu kadar büyük miktarda altın para çok nadir bulunuyor. Arkeolojik kazılarda hemen hemen hiç altın para bulmayız çünkü altın çok değerli olduğundan, eritilerek ve yeniden dökülerek nesilden nesile aktarılır. Havayla temas ettiklerinde oksitlenmeyen saf altından bu paraları bir gün önce gömülmüşçesine iyi durumda bulduk. Bu bölgede yaşayanlar ile uzak bölgeler arasındaki uluslararası ticarete işaret ediyor olabilir.”
Hazineyi bulan Oz Cohen adlı genç gönüllü “İnanılmazdı. Yeri kazdım ve toprağı çıkardığımda çok ince yaprak yaprak bir şeyler gördüm. Bir daha baktığımda bunların altın paralar olduğunu anladım” diyor.
Abbasiler dönemine ışık tutacak
Tarihi para uzmanı Robert Kool gömütü oluşturan tam altın dinarların yanı sıra 270 adet de küçük parçalara bölünmüş altın para bulunduğunu, bunların bir tür “bozuk para” gibi daha küçük miktarlarda harcanmak üzere kesildiklerini anlatıyor.
Kool bunlardan birinin, Bizans İmparatoru Teofilos tarafından Konstantinopolis’te bastırılmış bir paranın parçası olduğunu, bunun ise o dönemin rakip iki imparatorluğu arasında süregiden ilişkilere işaret eden nadir bir maddi kanıt olduğunu da ekledi:
“İsrail topraklarında Abbasi dönemine ait kalıntı görece çok az çıkıyor bu nedenle bu nadir hazine kesinlikle bu döneme ilişkin araştırmalara büyük katkı sağlayacak ve hala çok az şey bildiğimiz bir döneme dair bilgiler verecek.”
