Tahran ile Washington arasındaki gerilim, Amerika’nın Mayıs 2018’de 2015 İran nükleer anlaşmasından tek taraflı çekilmesinden bu yana tırmanıyor.
İran International televizyon kanalı’na göre, yıllık bir ABD istihbarat raporu, İslam Cumhuriyeti’ni Amerika’nın Orta Doğu’daki çıkarlarına meydan okumaya devam eden bir ülke olarak tanımlıyor.
“Amerika Birleşik Devletleri Dünya Çapında Tehdit Değerlendirmesi” başlıklı belge, Senato Seçilmiş İstihbarat Komitesi’nde yayınlandı ve Merkezi İstihbarat Teşkilatı ve Federal Soruşturma Bürosu’nun katkılarını içeriyordu .
İran Uluslararası raporu, İslam Cumhuriyeti’ni “sofistike askeri yetenekleri, geniş vekil ve ortak ağları ve ABD ve ortak güçlere karşı güç kullanmaya yönelik dönemsel istekliliği nedeniyle Orta Doğu’daki ABD çıkarlarına en çok meydan okuyan devlet” olarak nitelendirdi.
Rapor, Tahran’ın Washington ile “tırmanıştan kaçınmaya çalışacağını”, İslam Cumhuriyeti’nin ise “ABD’nin İran’a yönelik politikasının yönünü ve bölgedeki ABD varlığının durumunu değerlendireceğini” öne sürüyor.
Bu bağlamda, “Amerika Birleşik Devletleri Dünya Çapında Tehdit Değerlendirmesi”, geçen yıl İran İslam Devrim Muhafızları’nın (IRGC) lideri Kudüs kuvveti General Qasem Soleimani’nin Amerikalılar tarafından öldürülmesine değiniyor .
Rapor, Süleymani’nin Ocak 2020’nin başlarında ölümünün İran’ın bölgesel ittifaklarını “bozduğunu” ve Tahran’ın artık “stratejik derinliği korumak için … ortak ve vekil katılımını artırdığını” iddia ediyor.
ABD-İran Gerilimi
Üst düzey İranlı general, Bağdat Uluslararası Havaalanı yakınlarında arabasına yapılan bir ABD insansız hava aracı saldırısında öldürülmütü.
İran, Süleymani suikastının intikamını almak için daha fazlasını yapmaya hazır olduğunu sürekli dile getirerek, 8 Ocak 2020’de Irak’taki ABD üslerine balistik füze saldırılarının sadece intikam için “ilk tokat” olduğunu vurguladı.
ABD askerleri, 13 Ocak 2020 Pazartesi günü Irak’ın Anbar kentindeki Ain el-Esad hava üssünde İran bombardımanının yapıldığı yerde hasarın ortasında duruyor. Öldürülmesi Ortadoğu’da daha geniş bir savaş korkusu uyandıran İranlı komutan General Qassem Soleimani’nin tepesinde öldürülen ABD’nin insansız hava aracı saldırısına misilleme.
Grevler herhangi bir ölüm veya ciddi yaralanma ile sonuçlanmadı, fakat Pentagon o zamandan beri en az 109 ABD askerine travmatik beyin yaralanmaları teşhisi konulduğunu bildirdi.
Generalin öldürülmesi, Tahran ve Washington arasındaki 8 Mayıs 2018’den beri, Trump’ın Washington’un 2015 İran nükleer anlaşmasından tek taraflı çekildiğini açıkladığı, aynı zamanda Ortak Kapsamlı Eylem Planı olarak da bilinen ve eski felç edici ekonomik Tahran’a yaptırımlar.
Bunu, uranyum zenginleştirme ile ilgili olanlar da dahil olmak üzere, JCPOA yükümlülüklerini azaltmaya başlama planlarını duyuran İran izledi.
Yeni Biden yönetimi, sık sık İran anlaşmasına yeniden katılmaya hazır olduğunun sinyalini verdi ve Tahran, JCPOA imzalandıktan sonra ABD’nin İran karşıtı tüm yaptırımlarının kaldırılması gerektiğini söyledi.
Washington ve Tahran’ı tekrar JCPOA ile uyumlu hale getirmek, Çin, Almanya, Fransa, Rusya ve Birleşik Krallık’tan üst düzey diplomatların katıldığı devam eden Viyana görüşmelerinin gündeminin üst sıralarında yer alıyor.
