Dünyadaki en yüksek sayıda aktif yanardağa sahip Endonezya, coğrafi olarak volkanik ve sismik hareketliliğin en yoğun olduğu bölgeler arasında yer almasının yanı sıra yeryüzündeki aktif volkanik dağların da yaklaşık yüzde 13’üne ev sahipliği yapıyor.
Yaklaşık 270 milyonluk nüfus içerisinde ülke genelindeki 197 milyonun kişi, bir volkanik dağın 100 kilometre, 9 milyon kişi de 10 kilometre yakınında bulunuyor.
AA muhabirinin Ulusal Afet Ajansı Yönetimi (BNPB) verilerinden derlediği bilgilere göre, Sumatra, Cava , Bali ve Maluku gibi çeşitli adalardaki 1,2 milyon kişi ise volkanik hareketliliğin aktif olduğu yanardağ çevresindeki yerleşim bölgelerinde yaşıyor.
Ülkedeki 127 aktif yanardağdan 69’u Volkanoloji ve Jeolojik Afet Azaltma Merkezi (PVMBG) tarafından 24 saat gözlemlenirken, en fazla yanardağın bulunduğu bölgelerin başında Sumatra ve Cava Adası yer alıyor.
Verilere göre, yanardağlardan 77’sinin 1600 yılından önce, 29’unun 1600 yılından sonra patlama kaydı bulunurken, volkanik hareketliliğe rağmen 21 yanardağda ise şu ana kadar hiç patlama yaşanmadı.
Son dönemde volkanik hareketliliğin arttığı Sinabung, Merapi ve Karangetang yanardağları için turuncu (siaga) alarmın verildiği ülkede, Dukono, Gamalama, Anak Krakatau ve Kerinci gibi 17 yanardağ sarı (waspada) alarm seviyesinde bulunuyor.
Dünya’da yakın tarihte en şiddetli patlama Endonezya’da gerçekleşti
Dünyanın yakın tarihinde gözlemlenen en büyük yanardağ patlaması olarak kayda geçen 1815’teki Tambora Yanardağı patlamasında doğrudan ve dolaylı olarak yaklaşık 100 bin kişinin yaşamını yitirdiği tahmin ediliyor.
Patlama sesinin 2 bin 600 kilometrelik mesafeden duyulduğu ve küllerinin 1300 kilometre uzaklığa kadar düştüğü tarihi yanardağ patlaması, dünya genelinde hava koşullarında oluşturduğu olumsuz etkisiyle de kısa bir süre iklim değişikliğine neden oldu.
Yanardağdan püsküren küllerin dünya geneline yayılarak sıcaklıkların düşmesinde etkili olması sonucu 1816 yılı “yaz yaşanmayan yıl” olarak biliniyor. Küresel bir hasat kıtlığına neden olan patlamada, yanardağın bulunduğu Sumbawa Adası’nda tüm bitki örtüsü de yok oldu.
Öte yandan Krakatau Yanardağı’nda 1883 yılındaki patlamada 36 binden fazla kişinin hayatını kaybettiği Endonezya’da, 1815 ile 2018 arasında Merapi, Tambora, Sinabung, Kelud, Galunggung ve Agung gibi çeşitli yanardağlarda meydana gelen patlamalar 150 binden fazla can aldı.
Merapi Yanardağı için alarm seviyesi yükseltildi
Volkanik hareketliliğin artması üzerine 5 Kasım’da sarıdan turuncu alarm seviyesine yükseltilen Orta Cava’daki Merapi Yanardağı’na tırmanış ve turistik gezinin yanı sıra çevresinde yer alan madenlerde faaliyetler geçici süreyle askıya alındı.
Olası bir büyük patlama riskine karşı bölgede önlemler arttırılırken, yanardağ çevresindeki köylerde yaşayan 1500’den fazla kişi güvenli alanlara tahliye edildi.
Cava Adası’ndaki 2 bin 968 metre yüksekliğindeki Merapi Yanardağı’nın 2010’da lav püskürtmesi sonucu 347 kişi hayatını kaybetmişti.
Endonezya’da yanardağ alarm sistemi, “yeşil” (normal), “sarı” (waspada), “turuncu” (siaga) ve en üst seviyede “kırmızı” (awas) olmak üzere 4 aşamadan oluşuyor.
