Petrol zengini körfez ülkelerinden biri olan Kuveyt, Petrol fiyatlarındaki düşüş sonrası ekonomik çöküntüye girdi. Pandeminin de etkisiyle yaşanan daralma artınca, ülkede nakit sıkıntısı baş gösterdi. Kuveyt, Önümüzdeki ay maaş ödemek için borç bulmak ya da varlık fonunda bulunan 560 milyar doları kullanmak zorunda.
2016 yılında Kuveyt’in o zamanki Maliye Bakanı Anas El Salih harcamaları kısma ve petrolden sonraki hayata hazırlanma zamanının geldiğini söylediğinde, sınırsız gibi görünen petrol gelirleriyle (petrodolar akışı) büyüyen Kuveyt nüfusu tarafından alay konusu olmuştu.
Dört yıl sonrasında ise dünyanın en zengin ülkelerinden birisi olan Kuveyt, enerji fiyatlarındaki düşüşün doğurduğu Körfez Arap ülkelerinin nasıl yönetilmesi gerektiğine ilişkin derin sorularla iki yakasını bir araya getirmeye çalışır vaziyette.
El Salih uzun zaman önce görevi bırakarak kabinedeki başka bir pozisyona geçti. Yerine gelen Meryem El Akil ise Kuveyt’in devlet maliyesi üzerindeki en büyük etki olan kamu sektörü maaşlarının yeniden yapılandırılması yasa tasarısını önerdikten iki hafta sonra Ocak ayında görevinden alındı. El Akil’in yerine göreve getirilen Barrak Eş-Şitan geçtiğimiz ay yaptığı uyarıda ekim ayından sonra devletin maaşları ödemek için yeterli nakdi olmayacağı konusunda uyardı.
Petrol gelirleri düştükçe büyük harcama alışkanlıklarını ayarlamakta yavaş kalan Körfez ülkeleri, ekonomik hesaplaşmanın önemli bir dönemecini yaşıyor ve bu da on yıllardır bölgedeki devlet büyüklerinin popüler sadakati satın alma politikalarını zedeleyerek ülkelerin geleceği konusunda yeni tartışmalara yol açıyor.
Kuveyt merkezli finansal ve siyasi iletişim danışmanlığı firması Bensirri’nin Başkanı Favas El-Sırrı konuyla ilgili Bloomberg’de yer alan demecinde şu ifadeleri kullandı:
“Bir gün uyanacağız ve büyün birikimlerimizi tükettiğimizi fark edeceğiz. Bu banka ekstrelerimizi kontrol etmediğimiz için değil, ekstrelere bakıp muhtemelen bir hesap hatasıdır diyerek son model Rolex satın aldığımız için olacak”
Petrol ucuzlayınca Körfez ülkeleri çıkmaza girdi
Petrol ihraç eden ülkeler kulübü OPEC bu yılki tarihi düşüşün ardından petrol fiyatlarını yeniden canlandırdı. Ancak 40 dolar bu ülkeler için halen çok düşük bir rakam. Korona virüs salgını ve yenilenebilir enerjiye geçişin etkileriyse enerji fiyatlarındaki olumsuz havayı sürdürüyor.
Suudi Arabistan sosyal yardımlarda kesinti yaparak ve vergi uygulamaya başladı. Petrol rezervlerinin daha az olduğu Bahreyn ve Umman daha varlıklı olan komşu ülkelerden destek isteyerek borç alıyor. Birleşik Arap Emirlikleri’yse Dubai’yi lojistik ve finans merkezi olarak çeşitlendirmeyi hedefliyor.
Kuveyt’te, seçilmiş parlamento ile başbakanı Kuveyt emiri tarafından atanan hükümet arasındaki soğukluk politikaları çıkmaza sokuyor. Milletvekilleri devlet yardımlarını yeniden tahsis etme planlarını ve borç önerilerini engelledi.
Bunun yerine hükümet likidite varlıklarını neredeyse tüketerek, bu yıl yaklaşık 46 milyar dolara ulaşması beklenen bütçe açığını kapatamadı.
Yatırım fonu Kuveyt’i kurtarabilir mi?
Kuveyt dünyanın en büyük dördüncü büyük varlık fonuna sahip. Kuveyt Yatırım Fonu’nun 550 milyar dolar değerinde varlığı olduğu hesaplanıyor. Fakat bu fonun kullanılması ihtimali ülke içi tartışmalara yol açıyor. Zira fonun oluşturulmasındaki hedef ülkedeki petrolün tükenmesi durumunda ülke geleceği garanti altına almak.
Bazı Kuveytliler fonun kullanılması için zamanın geldiğini düşünüyor. Muhaliflerse çeşitlendirilmiş bir ekonomi ve iş alanları olmadığı sürece birikimlerin 15 ila 20 yıl içerisinde tükeneceğini savunuyor.
Varlık fonu son haftalarda Kuveyt Hazinesi’nden 7 milyar doların üzerinde varlık satın almaya başladı bile. Kuveyt Parlamentosu petrol gelirlerinin yıllık %10’luk kısmının fona aktarılması planını kabul etmesine karşın bu miktar bütçe açığının kapatılmasına yetmedi.
Bütçe açığının kapatılması için Kuveyt borç almak zorunda. Ancak 2017’de ilk kez Avrupa’dan borç alan Kuveyt’in kamu borçları yasasının süresi doldu. Eş-Şitan’ın maaşlara ilişkin uyarıları milletvekillerini 65 milyar dolara varan borçlanma planını desteklemek için yaptığı ikna konuşmaları sırasında geldi.
Bakanın talebi Kuveyt iktidar ailesinin üst düzey üyelerinin de yer aldığı bir dizi yolsuzluk skandallarıyla aynı döneme denk gelmesi milletvekillerinin onayını zorlaştırıyor. Milletvekilleri hükümetin borç biriktirmeden önce yolsuzluğa son verilmesi gerektiğini belirtiyor.
‘Sonsuz zenginlik’ bitiyor
Hükümetin bulunduğu bu çıkmaz yatırımcıların da güvenini sarsıyor. Mart ayında S&P Global Ratings, Kuveyt’in ülke notunu negatif izlemeye aldı. Bunu Moodys’in aynı yöndeki kararı takip etti. Uluslararası Para Fonu (IMF), Kuveyt’in “güçlü konumdayken zorluklarla başa çıkmak için fırsat penceresinin daraldığını” açıkladı.
El-Sırrı Kuveyt’in içinde bulunduğu konumla ilgili açıklamasında, “Kuveyt’teki inanç sistemi sonsuz bir zenginliğimiz olduğu yönündedir. Eğer kimse değişimi desteklemezse, hiç kimse Kuveytlilere partinin yakında sona ereceğini söyleyecek siyasi güce sahip değil” ifadelerine yer verdi.
